Waarom empathie soms zo moeilijk is?

Empathie voor onbekenden: ja ‘simpel’, maar empathie kunnen opbrengen voor mensen in je directe omgeving ‘pff, dat is soms andere kost’. Toen een deelnemer me onlangs vroeg waarom dit zo anders was, had ik geen pasklaar antwoord. ‘Wellicht heeft het te maken met de balans van luisteren en gehoord worden…’, antwoordde ik.

Het belang van een goede balans tussen verbindend spreken en verbindend luisteren

Soms vinden we het welletjes met luisteren. Het contact met sommige mensen is zo indringend, overweldigend, frustrerend…dat we geneigd zijn het contact zo snel mogelijk af te breken of die ander eens goed op zijn plek te zetten. Of het nu gaat om een schoonmoeder die zich verdedigt bij een ongesmaakt cadeau, een vriend die zich alweer zo negatief uitlaat over de wereld of een partner die terugkomt op een meningsverschil na een gezellige avond. Luisteren naar wat er leeft bij die ander kan een openbaring zijn, maar ook een ervaring van onmacht en frustratie. Deze ervaringen verdienen ook hun plek in de uitwisseling: als we de onmacht en frustratie in interactie niet serieus nemen en nagaan wat we zo missen, riskeert het contact ongelijkwaardig en onverschillig te worden.

Zorg voor de relatie vraagt niet om het gedwee ondergaan van de woorden van de ander, maar om het innemen van een positie ten aanzien van het ongemak.

Wat denk je van volgende zinnen? Bruikbaar voor jou?

• Bij een schoonmoeder die zich verdedigt naar aanleiding van een ongesmaakt cadeau: "Ik hoor je zeggen dat je het cadeau zelf wel mooi vindt en dan denk ik ‘wat maken we het toch moeilijk’. En wat zou ik het fijn vinden als we een meer gepaste manier vinden om het samenzijn te vieren. Kan je daar inkomen?"
• Bij een vriend die zich alweer zo negatief uitlaat over de wereld: "Als ik je analyse hoor, voel ik me ongemakkelijk. Voor mij is vertrouwen in mensen zo cruciaal dat ik ongemakkelijk word als ik je analyse hoor. Wie zou je wel nog kunnen vertrouwen? En wat zou jouw vertrouwen in deze mensen vooruit kunnen helpen? Ik vind het moeilijk om te blijven luisteren als ik niet de indruk heb dat je je frustratie wil aangrijpen om vooruit te geraken."
• Bij een partner die terugkomt op een meningsverschil na een gezellige avond: "Ai, als ik je na vanavond hoor terugkomen op het meningsverschil dat nog niet helemaal uitgeklaard is, maak ik me zorgen. Voor mij is het samenzijn zoals vanavond cruciaal in onze relatie en ik vind het dan ook lastig dat het meningsverschil weer op tafel komt. Is het ok dat we dit even laten rusten?"

Positie innemen in ongemakkelijke interacties

Als interacties ongemakkelijk aanvoelen, vallen we gemakkelijk terug op onze oude, gekende programma’s (afweermechanismen) die we doorheen de jaren opbouwden om de realiteit te ontkennen of anderen en/of onszelf de schuld te geven. Deze ongemakkelijke interacties zijn in feite cadeaus om je programma up te daten en bewuster in het leven te staan.

Als mensen die dicht bij ons staan, hun ongenoegen over iets uiten, is de verleiding groot om dit als een persoonlijk verwijt te nemen. Geïnspireerd vanuit Verbindende Communicatie zien we het net als een uitdaging is om voldoende ruimte te blijven creëren voor wat er in jezelf leeft, zonder de deur naar de ander dicht te doen.

Probeer het uit!

• Welke interactie was voor jou ongemakkelijk, onaangenaam….?
• Wat zag of hoorde je?
• Wat voelde je?
• Welke behoefte kwam tekort?
• Wat zou je willen zeggen aan de ander om zorg te dragen voor je eigen behoefte?

Misschien ga je er iets van zeggen, misschien niet. Maar zelfs het bewustzijn van wat er voor jou toe doet op zo’n moment, zal je al helpen om een meer afgestemde positie in te nemen. Succes ermee!

Ann Ceyssens