Verbindende Besluitvorming in de politiek

Ons concept Verbindende Besluitvorming doet het bijzonder goed in organisaties. Beslissingen worden genomen vanuit de collectieve intelligentie. De besluiten worden breed gedragen en de mensen die ze uitvoeren zijn bijzonder gemotiveerd. Slimme oplossingen worden bijzonder snel in de praktijk gebracht. Verbindende Besluitvorming is eenvoudig toepasbaar. Dat horen we van de vele deelnemers die onze sessies volgden.

Vaak horen we vragen als ‘Waarom deze principes niet toegepast worden in de politiek?’ en ‘Wat er moet veranderen om deze manier van besluitvorming toe te passen in het bestuur van onze landen en regio’s?’.

Hieronder beschrijven we enkele knelpunten en schetsen we mogelijke alternatieven.

Kiezen met pro-voting werkt niet.

Wetten worden aangenomen als er een meerderheid van stemmen (pro-votes) is. Dit wil zeggen dat een meerderheid van 51% haar wil kan opleggen aan een minderheid van 49%. Als er enkele stemmers zich na een tijdje bedenken, kan een wet weer ongedaan gemaakt worden door een tegenvoorstel goed te keuren met een nieuwe meerderheid. Dit zorgt voor frustratie bij de minderheid die meestal vertaald wordt in hinderlijk gedrag voor de meerderheid. Aan politiek doen wordt zo een kat-en-muis-spel waarbij er niets wezenlijks opgelost wordt.
Bij Verbindende Besluitvorming omzeilen we de dominantie van de (tijdelijke) meerderheid door rekening te houden met de belangen (behoeften) van alle betrokkenen. Dit doen we door bij elke probleemstelling in dialoog te gaan met alle betrokkenen over wat er speelt. Welke de noden zijn van iedereen. Er wordt vooral gefocust op wat de oorzaken zijn én op het uiteindelijke doel dat men wil bereiken. Pas als de behoeften en context duidelijk zijn, wordt er gezocht naar oplossingen die tegemoet komen aan zoveel mogelijk behoeften. Via een syteem van contra-voting worden voorstellen gaandeweg verfijnd. Elke contra-vote impliceert immers een niet vervulde behoefte. Deze wordt telkens in een aangepast voorstel geïntegreerd totdat er geen fundamenteel bezwaar meer is. Dit vergt creativiteit en de vaardigheid om te dialogeren. Aan dit laatste blijkt het bij nogal wat politici jammer genoeg te ontbreken. Velen zijn meester in het debatteren, een discussievorm waarbij gestreefd wordt naar gelijk krijgen en de ander in een inferieure rol te ‘praten’.

Power-over werkt niet.

Een leidend principe in de politiek is dat van de ‘power-over’. Als je genoeg macht hebt, kun je de ander laten doen wat jij wil. Het geloof in dit principe is al eeuwen oud. Zorg ervoor dat je genoeg macht hebt (wapens, geld) en je kunt de maatschappij creëren die je wil. Politici zorgen ervoor dat ze deze macht verwerven door zoveel mogelijk stemmen te halen. Deze beïnvloeding verloopt nu via de media en het internet. De momentopname van een kiesdag bepaalt wie er macht heeft voor de volgende legislatuur. Met een referendum worden beslissingen genomen die onomkeerbaar zijn, ook als de publieke opinie de dag nadien inziet dat ze een verkeerde keuze maakte. Naast het formele circuit van de macht loopt er ook het informele circuit van de machtigen waar ons-kent-ons ervoor zorgt dat de macht blijft waar ze is…
Toch leidt een sterke macht niet tot wat men eigenlijk wil bereiken. Dit zien we in Catalonië waar een sterke politiemacht de trots van de Catalanen niet kan breken. Ook in Israël lukt een strak georganiseerd militair systeem er niet in om voor een duurzame vrede te zorgen. Of nog, in onze regio proberen we het moslimextremisme met alle moderne technologie onder controle te houden… Het power-over-principe gaat voorbij aan de gedachte dat ‘goed zorgen voor jezelf beter lukt als je rekening houdt me de ander’.
Bij Verbindende Besluitvorming gaan we ervan uit dat een goed besluit, een waardevol overheidsinitiatief, zorg draagt voor alle betrokkenen. We zoeken hierbij naar oplossingen met de minste weerstand en dus de grootste draagkracht bij de mensen waarop het besluit van toepassing is. Verbindende Besluitvorming zoekt naar het integreren van de behoeften van de minderheid in het voorstel van de meerderheid. Uiteindelijk is deze manier van overleggen en afspraken maken ook goed voor degene die meer macht heeft. Wie voor duurzame en betaalbare oplossingen kiest, doet dit vanuit dialoog en ziet zoveel mogelijk af van power-over.
Compromissen maken werkt niet echt…
Als politici oplossingen uitwerken worden verschillende oplossingen in elkaar gepast. Dit is zo met regeringsverklaringen, alsook met wetten en akkoorden na syndicale spanningen. Vaak zijn de besluiten een puzzelwerk van verschillende oplossingen waarbij de kracht van elke oplossing moet inboeten voor de andere oplossingen. Er wordt water bij de wijn gedaan. Het jammere hierbij is dat meestal geen van de onderhandelaars echt enthousiast is over de uitgewerkte voorstellen. De waterige wijn smaakt niet voor degene die wil feest vieren en de sportman wil helemaal geen alcohol in de wijn.
Bij Verbindende Besluitvorming streven we ernaar om eerst de behoeften, belangen en waarden in kaart te brengen.

Lijkt dit idealistisch?

Ik vind van niet. Het is volgens mij de logische stap die we te zetten hebben in ons bestuur. Dit betekent dat mensen die verantwoordelijkheid krijgen in organisaties en overheden, zich confirmeren aan het principe van de dialoog en overleg. Deze mensen zijn vertegenwoordigers van belangengroepen in de maatschappij en maken afspraken vanuit het principe ‘power-with-each-other’. We zouden a.h.w. in een grondwet kunnen inschrijven dat wetten en decreten enkel bekrachtigd kunnen worden als de principes van de Verbindende Besluitvorming worden gerespecteerd. Als de vertegenwoordigers er niet geraken, kan een raad van wijzen bepaalde moeilijke knopen doorhakken. Uiteraard werkt dergelijke raad ook vanuit bovengenoemde principes.

Hoe ver zijn we van een dergelijke vorm van aan politiek doen verwijderd? Misschien minder ver dan we denken. Het huidige ‘operating system’ van de politiek is aan een update toe. We hebben nood aan een bestuursvorm die opereert en besluiten neemt vanuit waarden. We hebben nood aan intelligente bestuurders die via dialoog beslissingen nemen die de kwaliteit van het leven op aarde ondersteunt. Blijven besturen vanuit het principe ‘power over’ leidt wellicht tot een onafwendbare crisis. Deze crisis genereert dan hopelijk het inzicht en de energie om op een andere manier zorg te dragen voor de planeet en de mensen die erop leven.

Gelukkig…

Gelukkig zien we dat partijen voor interne beslissingen en het bepalen van een beleidsplan de principes van de Verbindende Besluitvorming integreren. Interne conflicten en discussies worden vertaald tot krachtige beslissingen omdat er beroep wordt gedaan op de collectieve intelligentie. Strategische doelen die breed gedragen worden maken de partijen sterk. Dit draagt bij tot een duidelijke politiek.

Hopelijk zien politici ook in dat een verbindend overleg leidt tot meer efficiëntie en meerwaarde voor de hele maatschappij. Het nemen van maatregelen waarbij de belangen van alle betrokkenen gerespecteerd worden, leidt tot meer tevredenheid bij mensen en meer goodwill om als burger het eigen steentje bij te dragen tot een hartelijke, goed functionerende maatschappij.

Vind je deze tekst interessant? Share je hem dan met mensen die in besturen zitten? Ik leg hen graag uit hoe Verbindende Besluitvorming werkt.

Van harte,

Erwin