Roddelen
Het spreken over iemand in oordelende en verwijtende woorden als de betrokkene er niet bij is, heeft een nadelig effect op het klimaat binnen een team of een organisatie. De intentie van het roddelen is meestal niet om de persoon in diskrediet te brengen, maar eerder een manier om ongenoegen over iets te ventileren. De persoon over wie geroddeld wordt, heeft meestal geen weerwoord en vaak gaan veronderstellingen en uitvergrote beweringen over deze persoon een eigen leven leiden. Het geroddel creëert een isolement rond iemand zonder dat hij hier zelf iets aan kan doen. Achterklap heeft vaak een negatieve impact op de manier van samenwerken en de manier waarop er gecommuniceerd wordt. Het wordt een uitlaatklep voor frustratie en genereert mogelijk nieuwe problemen in plaats van ze op te lossen. Rechtstreekse, constructieve feedback is hierbij vaak afwezig zodat bepaalde informatie niet besproken wordt en dus ook niet gebruikt wordt voor verbeteringen of het uitklaren van problemen. De prijs die een organisatie betaalt voor een roddelcultuur is aanzienlijk. Mensen verliezen er heel wat energie mee, de kwaliteit van goederen en dienstverlening lijdt eronder, meestal gaat het gepaard met een hoog ziekteverzuim, de sfeer van veiligheid en vertrouwen wordt ermee aangetast…
Zorgen voor een roddelvrij klimaat met Verbindende Communicatie
Met Verbindende Communicatie (VC) kan men zowel preventief als reactief voor een roddelvrij klimaat zorgen.
De preventieve manier bestaat erin om medewerkers voldoende gelegenheid te geven om op een verbindende manier met elkaar te communiceren. Dit kan door het aanmoedigen van regelmatige gesprekken tussen de medewerkers onderling en tussen medewerkers en hun directe leidinggevende. Bij dergelijke gesprekken kunnen medewerkers hun frustratie of bezorgdheid rechtstreeks uitspreken en kunnen ze overleggen over oplossingen bij eventuele problemen. In taakgerichte meetings kan een leidinggevende zorg dragen voor het emotionele aspect van het samenwerken. Dit kan door regelmatig te peilen hoe het zit met de energie en de motivatie bij het werk. Weinig energie en frustratie zijn signalen van onvervulde behoeften. Het kunnen verwoorden van wat er leeft, geeft vaak al opluchting en indien mogelijk kan er naar haalbare oplossingen gezocht worden.
Een ander belangrijk aspect bij de preventieve aanpak is het wegnemen van oorzaken van geroddel. Achterklap ontstaat vaak in een omgeving waar problemen blijven voortduren zonder dat er een oplossing in het vooruitzicht wordt gesteld.
De reactieve aanpak van een roddelcultuur vergt enig doorzettingsvermogen. Roddelen is voor heel wat mensen een strategie om te voldoen aan bepaalde behoeften (contact, empathie, erbij horen, steun, veiligheid, ontlading…) . Dus als men het roddelen wil verminderen of stoppen is het belangrijk dat er een alternatieve strategie is die even goed of nog beter aan deze behoeften tegemoet komt.
Bij het roddelen zijn er verschillende ‘actoren’: de roddelaar zelf, degenen die naar het roddelen luisteren en degene over wie geroddeld wordt. Voor elke van deze rollen vind je hieronder inspiratie.
Verbindende Communicatie voor de roddelaar
Mogelijk heb je er nog niet bij stil gestaan, maar roddelen is een manier om voor je behoeften te zorgen. Er is wellicht een goede reden om iemand niet rechtstreeks aan te spreken. Misschien wil de ander niet naar je luisteren of vrees je onprettige consequenties als je eerlijk je mening zegt. Misschien zwijg je omdat je bezorgd bent om de ander te kwetsen. En het is niet uitgesloten dat je huidige aanpak toch de beste oplossing voor je is. Het kan ook zijn dat je geen idee hebt hoe je op een eerlijke, rechtstreekse manier voor je mening kan opkomen zonder dat je ervoor moet boeten. Misschien geeft VC je inspiratie. Als je deze weg wil verkennen is het belangrijk een aantal vragen te beantwoorden:
• Wat maakt dat ik bepaalde informatie niet rechtstreeks met een bepaalde persoon
communiceer?
• Welke behoeften wil ik hiermee vervullen?
• Welke behoeften komen tekort?
• Wat zou ik graag hebben dat er gebeurt?
• Als ik de persoon rechtstreeks zou aanspreken, wat zou ik dan graag hebben dat de
persoon hoort?
• Hoe zou ik de boodschap zonder verwijt aan de persoon kunnen vertellen?
(observaties, mijn gevoel en behoeften, mijn verzoek aan de ander)
• Wat is een goed moment en een goede setting om de persoon aan te spreken?
• Welke zijn mogelijke reacties van de persoon en hoe kan ik luisteren naar de
behoeften van de ander?
Misschien geven deze vragen inspiratie om op een verbindende manier een gesprek met de persoon te hebben.
Verbindende Communicatie voor degene die naar het geroddel luistert
Hoe reageer je op achterklap? Vind je het aangenaam of onaangenaam om te horen? Ben je blij dat iemand je in vertrouwen neemt? Vind je het lastig omdat je merkt dat de goede sfeer hieronder lijdt? Als je de roddelaar erop aanspreekt is het zinvol dat je dit op een duidelijke, zorgzame manier doet. Je kunt ervoor kiezen om in eerste instantie op een empathische manier te reageren. Of je kunt ervoor kiezen om op een verbindende manier te zeggen wat je stoort. Beide manieren kunnen een insteek zijn voor een verbindend gesprek. In plaats van over ‘roddelen’ te spreken is het handiger en minder oordelend om beschrijvende bewoordingen te gebruiken als: “over iemand spreken die er niet is”, “kritiek uiten over iemand die niet kan reageren”…
Voorbeeld 1:
Roddelaar: “Christine krijgt altijd het beste werk. Dat is omdat zij het lievelingetje is van de baas.”
Jij: “Heb je problemen met je werk?”
R: “Christine krijgt altijd het beste werk en dat is niet fair.”
Jij: “Ik zie dit anders. Volgens mij wordt het werk op een rechtvaardige manier verdeeld, soms tref je het en soms tref je het niet. En ik vind het niet prettig dat je zo over iemand spreekt zonder dat die erbij is. Als je een probleem met iemand hebt, zou ik de persoon rechtstreeks aanspreken, of erover zwijgen.” … (Laat hierbij ruimte voor een reactie waar je dan weer empathisch naar kunt luisteren.)
Voorbeeld 2:
Roddelaar: “Ik weet zeker dat Els afwezig is zonder reden. Ze zal wel toneel gespeeld hebben om haar briefje van de dokter te krijgen.”
Jij: “Ik vind het niet fijn als je zo over iemand spreekt die er niet bij is. Wat denk je hiermee te bereiken?”
R: “Vind jij dat dan niet lastig dat ze zoveel afwezig is?”
Jij: “Ja, ik mis hulp en zou graag hebben dat er iemand extra was om het werk rond te krijgen. Maar ik wil niet spreken over iemand die er niet is.”
Verbindende Communicatie voor degene over wie geroddeld wordt
Het zal je maar overkomen. Je hoort van anderen dat iemand iets over je gezegd heeft dat je in een negatief daglicht stelt. Dat is bijzonder onprettig en het is niet altijd vanzelfsprekend om hier direct op te reageren. Zeker niet als de roddel zich verspreidt en een eigen leven gaat leiden. Wat kun je doen als er over je geroddeld wordt? Vanuit VC raden we aan om in contact te zijn met wat je hierbij voelt en welke behoeften hierbij tekort komen. Deze vorm van zelfempathie werkt vaak beter als je hier met anderen over kunt praten. In tweede instantie kun je overwegen om de roddelaar op een verbindende manier aan te spreken. Dit doe je door:
• Je observaties weer te geven (wat je gehoord hebt van anderen).
• Te zeggen wat je hierbij voelt (pijnlijk, droevig, kwaad, ongerust…).
• Uit te drukken welke behoeften hierbij tekort gedaan worden (openheid, contact, eerlijkheid, respect…).
• Een duidelijk verzoek te formuleren om hiermee op te houden en eventueel te vragen naar de bedoeling van de ander.
Voorbeeld 1:
Jij: “Luca, heb je even tijd?”
Luca: “Ja…”
Jij: “Ik hoor dat je dingen over me zegt tegen anderen over de manier waarop ik mijn overwerk compenseer. Dat vind ik onaangenaam. Als iemand een probleem met me heeft, hoor ik het graag rechtstreeks. Zo kan ik eventueel uitleggen waarom ik dingen doe… Hoe is dit voor jou?”
Luca: “Oeps, ik heb niks gezegd.”
Jij: “Dat komt niet overeen met wat ik heb gehoord…
Luca: … (zwijgt)
Jij: “Mocht er iets zijn, ik leg het graag uit.”
Luca: “OK…”
Jij: “Dus, als je vragen hebt of feedback op wat ik doe, doe je dan de moeite om me er persoonlijk over aan te spreken?”
Luca: “OK, sorry…”
Jij: “Bedankt voor het luisteren.”
In bovenstaand voorbeeld gaat de roddelaar niet echt over tot bekentenissen. Het is bij VC ook niet de bedoeling om iemand te ‘betrappen’ of een schuldgevoel te geven. Het is wel belangrijk dat je iemand direct aanspreekt vanuit het geloof dat mensen dingen doen om voor zichzelf te zorgen, vaak op een onhandige manier en dat je duidelijk aangeeft wat je graag wil dat anderen doen.
Voorbeeld 2:
Jij: “Luca, ik wil iets met je bespreken. Heb je 20 minuten tijd?”
Luca: “Waarover gaat het?
Jij: “Ik heb de indruk dat ik dingen gedaan heb of niet gedaan heb die je onprettig vindt.”
Luca: “Hoezo?”
Jij: “Ik hoor van verschillende mensen dat je blijkbaar niet blij bent met iets wat ik gedaan heb. Dus ik vraag me af of we het er over kunnen hebben?”
Luca: “Tja…”
Jij: “Ik denk dat het zinvoller is om dingen rechtstreeks uit te spreken en eventueel te zien of problemen opgelost kunnen worden. Ik hoor graag wat er op je lever ligt.”
Luca: “Ik heb het inderdaad moeilijk met het feit dat je me niet meer vraagt voor projecten. Heb ik iets verkeerd gedaan?”
Jij: “Het zit je dwars en wil je graag begrijpen waarom ik je niet meer gevraagd heb?”
Luca: “Ja, ik weet niet wat ik verkeerd heb gedaan. Waarom vraag je me niet meer?”
Jij: “Ik leg het je graag uit. Het is geen keuze tegen je.” enzoverder
Het gesprek wordt afgerond met:
Jij: “Bedankt voor dit gesprek. Ik hoop dat je me direct aanspreekt als je in de toekomst met iets zit. Wil je dat doen?”
Luca: “Ja, dat is OK. Maar ik vind het wel spijtig dat ik niet meer kan meedoen met de projecten.”
Jij: “Daar heb ik begrip voor. Maar, wat niet is, kan nog komen. Bedankt voor je tijd.”
In bovenstaand voorbeeld reserveer je vooraf genoeg tijd. Een verbindend gesprek duurt meestal langer dan wat jij wil zeggen tegen de ander. Het empathisch luisteren neemt meestal het grootste deel van de tijd in beslag. Het gesprek verloopt verbindend doordat je weg blijft van oordelen en verwijten. Dit doe je door in observatietaal te spreken en door veronderstellingen telkens te checken bij de ander. Je geeft empathie voor hoe de ander kijkt zonder meteen in te gaan op impliciete verzoeken. Zelf ben je heel duidelijk met je verzoek naar de ander als het gaat om openheid en eerlijkheid. Je sluit het gesprek af met een gemeend dankjewel omdat je de tijd en de moeite, die de ander investeerde, waardeert.
